Tứ Linh trong văn hóa Trung Quốc

TỨ LINH TRONG VĂN HÓA TRUNG QUỐC

Tứ Linh, còn được gọi là Tứ Thụy, là bốn loài linh thú lớn trong thần thoại Trung Hoa và các nước Đông Á tượng trưng cho sự may mắn và điềm tốt lành, bao gồm Long (Rồng), Lân (Kỳ Lân), Quy (Rùa), Phượng (Phượng Hoàng). Cùng 𝗖𝗚𝗘 tìm hiểu về bốn loài linh thú dưới đây nhé!

Nguồn gốc hình thành Tứ Linh

Tứ Linh là các linh vật có sức mạnh phi thường, tượng trưng cho trời , đất và có nguồn gốc bắt nguồn từ Tứ Tượng của Trung Quốc. Người xưa tin rằng, Tứ Linh tượng trưng cho bốn nguyên tố chính của trời đất, cụ thể: Long tượng trưng cho “gió”, Lân tượng trưng cho “đất”, Quy tượng trưng cho “nước” và Phượng tượng trưng cho “lửa”. Theo dân gian thì mỗi vị thần canh giữ 7 trong 28 chòm sao trong thiên văn Trung Hoa.

Hình tượng Tứ Linh được sử dụng và khắc họa khá phổ biến trong nghệ thuật kiến trúc Việt Nam từ kinh đô, đền chùa cho đến nhà dân như một hiện trạng sống động của 4 linh vật này trong tâm thức người Việt. Các vật phẩm khắc Tứ Linh đều có độ khó và độ tinh xảo cao do phải khắc họa tới 4 hình tượng trên một vùng không gian nhỏ. Hơn nữa các linh vật này đều có những chi tiết đòi hỏi phải được khắc họa chính xác nên thời gian thực hiện những sản phẩm này cũng lâu hơn và giá trị cũng cao hơn rất nhiều.

Đặc điểm của Tứ Linh

1. Long (Rồng) - 龙 /lóng/

Rồng là linh vật đứng đầu trong Tứ Linh, Rồng đại diện cho quẻ Chấn, mang lại Dương khí, sự quật khởi, ý chí, công danh, tài lộc và quyền lực. Ngoài ra, Rồng còn là biểu tượng của các hoàng đế Trung Hoa, với chữ “Long” được ghép với các danh từ chỉ vua Trung Hoa (long thể, long bào, long sàn, long nhan). Do đó trên quần áo của vua chúa và hoàng tộc thường có thêu hình Rồng bằng vàng để thể hiện thiên mệnh con trời có quyền lực tối cao. Trong tiếng Trung, Rồng được dùng để chỉ những người tài hoa, kiệt xuất, ngược lại những người hèn kém được so với con giun. Ví dụ thành ngữ Vọng tử thành Long (望子成龙) nghĩa là hy vọng con trai mình là người thành đạt.

Theo truyền thống, chúng tượng trưng cho sức mạnh, uy quyền và tốt lành, đặc biệt là khả năng đạp mây cưỡi gió, hô mưa gọi nắng. Rồng còn là biểu tượng của quyền lực, sức mạnh và sự may mắn cho người xứng đáng trong văn hóa Á Đông.

Rồng thực chất không phải là một con vật có thật mà là sản phẩm của tưởng tượng, nghệ thuật và niềm tin mãnh liệt. Hình tượng của Rồng bao gồm sự kết hợp của các loài: thân rắn, đùi thằn lằn, móng vuốt của chim ưng, đuôi rắn, sừng hươu, vẩy cá.

2. Lân (Kỳ Lân) - 麒麟 /qílín/

Kỳ Lân là một loại thú thần thoại trong truyền thuyết cổ đại Trung Quốc, là một trong những linh thú được coi là điềm lành, cùng với “Rồng”, “Phượng”, “Rùa” và “Tỳ Hưu”. Theo ghi chép của 《瑞应图》- Thụy Ứng Đồ: Kỳ Lân có đầu giống đầu dê, móng như móng sói, đầu tròn, thân màu sắc sặc sỡ và có chiều cao khoảng 2 mét. Bên cạnh đó, theo ghi chép của《说文解字·十》- Thuyết Văn Giải Tự, quyển 10: Kỳ Lân có thân giống hươu xạ, đuôi giống đuôi Rồng, còn có vảy rồng và một cái sừng.

Truyền thuyết cho rằng thờ cúng Kỳ Lân có thể đem lại con cái. Trong dân gian, người ta gọi trẻ em thông minh, đáng yêu là "Kỳ Lân Nhi" hoặc "Lân Nhi". Kỳ Lân là loài vật chuyên bảo vệ và canh giữ cửa ngôi nhà, khi miệng há to sẽ thu hút và trấn áp mọi loại hung khí vào nhà. Vì vậy, trong mỗi đình chùa ta thường thấy có tượng hai con Kỳ Lân đá canh cửa. Trong Phong Thuỷ, tượng Kỳ Lân thường dùng trấn giữ cửa nhà, hoá giải hung khí chiếu tới khi đối diện với của nhà khác, bị ngã ba, ngã tư, đường vòng, hoặc góc nhọn chiếu vào cửa nhà.

3. Quy (Rùa) - 龟 /guī/

Quy (Rùa) trong truyền thuyết cổ đại là biểu tượng của sự trường thọ và bất tử, có khả năng dẫn khí. Trong《史记·龟策列传》- Sử Ký·Quy Sách Liệt Truyện có ghi: "Người già ở phương Nam dùng Rùa làm chân giường, sống hơn hai mươi năm, khi người già chết, chuyển giường, rùa vẫn chưa chết.

Trong《抱朴子》- Bảo Phác Tử ghi chép: Thành Dương, Khế Kiệm khi còn trẻ đi săn, rơi vào một ngôi mộ trống. Trong lúc đói khát, thấy trong mộ có một con Rùa lớn cứ xoay xoay, đi theo hướng không cố định và há miệng nuốt khí, có lúc nằm ngửa, có lúc nằm sấp. Ông cũng từng nghe rằng Rùa có thể dẫn khí nên thử làm theo Rùa, và từ đó không còn đói nữa.

Trong lĩnh vực tâm linh Quy được xem là hội tụ của trời đất – âm dương: bụng bằng tưởng trưng cho mặt đất (âm), mai khum vòng tượng trưng cho vòm trời (dương). Trong dân gian Rùa có nhiều lúc được kết hợp với những con vật khác như Rắn (Quy xà hợp thể), hay Rùa đầu Rồng (long quy) có sự kết hợp của Rùa và Rồng nên rất linh thiêng.

4. Phượng (Phượng Hoàng) - 凤凰 /fèng huáng/

Phượng Hoàng hay còn nhiều tên gọi khác như chim đỏ, chim lửa, gà lôi,v.v

Hình ảnh về Phượng Hoàng đã xuất hiện tại Trung Quốc từ rất lâu, thông thường trong các miếng ngọc và trên các totem (vật tổ) may mắn. Nó là totem của các bộ lạc miền Đông thời cổ đại ở Trung Quốc. Các thuyết ngày nay cho rằng nó có thể là hình ảnh đại diện cho một loài chim lớn thời tiền sử, tương tự như đà điểu, khá phổ biến ở Trung Hoa tiền sử.

Phượng Hoàng có ý nghĩa tích cực. Nó là biểu tượng của đức hạnh và vẻ duyên dáng, thanh nhã. Phượng Hoàng cũng biểu thị cho sự hòa hợp âm dương. Theo truyền thuyết, Phượng Hoàng chỉ xuất hiện vào thời thái bình, và sẽ ẩn mình trong thời loạn lạc.

Rồng mang yếu tố dương và tượng trưng cho vua chúa, Phượng Hoàng mang yếu tố âm tượng trưng cho hoàng hậu. Âm dương hòa hợp tức là Rồng và Phượng quấn quýt lấy nhau, do đó hình tượng Rồng Phượng được người dân Trung Quốc cho là đại diện của hạnh phúc giữa chồng và vợ. Do đó trong các đám cưới tại Trung Quốc người ta thường trang trí hình ảnh Rồng Phượng để cầu chúc hạnh phúc.

Ý nghĩa của Tứ Linh

• Bảo vệ và mang lại may mắn: Tứ Linh đều có vai trò bảo vệ và mang lại sự may mắn, thịnh vượng và hạnh phúc.
• Cân bằng và hòa hợp: Tứ Linh đại diện cho sự cân bằng và hòa hợp trong tự nhiên và xã hội. Mỗi linh vật trấn giữ một phương, tạo nên sự cân bằng tổng thể.
• Phẩm chất cao quý: Tứ Linh tượng trưng cho các phẩm chất cao quý như quyền lực, lòng nhân từ, trí tuệ và đức hạnh, giúp hướng dẫn con người đến những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.

Tứ Linh không chỉ có ý nghĩa trong tín ngưỡng và phong thủy mà còn đóng vai trò quan trọng trong nghệ thuật, văn học và văn hóa dân gian Trung Quốc, phản ánh những giá trị và phẩm chất cao quý mà con người hướng tới.

Kết luận

Qua bài viết này, CGE mong có thể đem tới cho mọi người những kiến thức thú vị về văn hóa Trung Quốc. Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc nhu cầu hỗ trợ gì, đừng ngần ngại liên hệ ngay với CGE nhé!

XEM THÊM

Tứ đại phát minh vĩ đại của Trung Quốc

Ngũ Nhạc Danh Sơn – Năm ngọn núi linh thiêng nhất Trung Quốc