Tìm hiểu về nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc

Tìm hiểu về nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc

Nghệ thuật cắt giấy ở Trung Quốc, hay còn gọi là 剪纸 /jiǎnzhǐ/ không chỉ là một hình thức trang trí mà còn là một phần quan trọng của văn hóa và nghệ thuật dân gian phổ biến ở các địa phương, mang nhiều nét độc đáo, đậm bản sắc văn hóa dân tộc Trung Quốc. Thông qua bài viết này, CGE sẽ cùng bạn tìm hiểu nghệ thuật cắt giấy mang ý nghĩa đặc sắc này.

1. Nguồn gốc hình thành và phát triển của nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc

Nghệ thuật cắt giấy đã có lịch sử lâu đời và bắt nguồn từ thời Tây Hán. Ban đầu, người ta chỉ dùng những dụng cụ đơn giản để cắt trên da động vật hoặc những mảnh đồng dát mỏng. Sau đó, nhờ phát minh giấy của Thái Luân thì hình thức nghệ thuật cắt giấy cũng đã trở nên phổ biến và lan rộng trong dân gian. Theo nhiều ghi chép từ thời Hán, người Trung Quốc xưa đã tổ chức các hoạt động như cắt giấy thành hình người,... điều này cho thấy nguồn gốc lịch sử sâu xa của nghệ thuật này.


2. Mục đích sử dụng của nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc

Đến những thời đại sau, nghệ thuật cắt giấy không còn là một môn nghệ thuật thủ công dân gian mà đã chính thức phát triển thành một nghề truyền thống. Những tác phẩm cắt giấy được sử dụng với nhiều mục đích như trang trí nhà cửa, tiệc tùng, làm đồ cúng bái, lễ vật… 

Vào ngày tết cổ truyền, người Trung Quốc thường cắt hình những con vật như cá để cầu mong cho tiền bạc dư dả quanh năm (年年有余), hay những bông hoa với quan niệm sẽ mang lại may mắn. Ngoài ra, khi đến ngày mừng thọ của những bậc trưởng bối, người ta sẽ cắt giấy thành những hình như tùng, hạc, thọ, đào với ngụ ý mong muốn họ được sống lâu trăm tuổi. Hay vào những dịp đặc biệt như hôn lễ, đám cưới, người ta thường cắt chữ song hỷ với ngụ ý "song hỷ lâm môn" (được hiểu là hai niềm vui sẽ đến cùng một lúc)
 

3. Các kiểu cắt giấy 

Ta sẽ thấy tranh cắt giấy thường được dùng trên những mảnh giấy đỏ, với những hình cắt sinh động và tinh xảo và tỉ mỉ. Các nghệ nhân thường sử dụng 2 kiểu cắt giấy sau đây để tạo ra tác phẩm của mình:
- Cắt bằng kéo: Ở cách này, người ta có thể xếp nhiều lớp giấy lên nhau rồi cắt cùng một lúc, sau đó chỉnh sửa lại cho đẹp mắt hơn. Điều này sẽ giúp tiết kiệm thời gian và cho ra nhiều sản phẩm cùng lúc.
- Cắt bằng dao: Khi dùng dao, người nghệ nhân phải đặt giấy lên mặt phẳng sau đó dùng dao tạo những đường nét mềm mại cho tác phẩm. Ưu điểm của kiểu cắt băng dao là có thể cắt được những chi tiết nhỏ và phức tạp mà kéo khó có thể thực hiện được.
 

    a. Đề tài về các câu chúc, câu đối

Đây cũng chính là những mẫu giấy cắt thường được thấy nhất. người dân luôn mong cuộc sống thuận lợi và bình an, vì vậy họ hay cắt những chữ mang ý nghĩa tốt lành như “phúc“, ”lộc“, ”thọ“,.. và lồng vào đó là những hình ảnh về cảnh vật bình dị xung quanh cuộc sống hằng ngày. Điều này không chỉ làm cho các tác phẩm trở nên đẹp mắt mà còn mang lại niềm hy vọng và may mắn cho tất cả mọi người.

    b. Đề tài về hình ảnh nhân vật lịch sử

Các nghệ nhân cắt giấy thường tái hiện các câu chuyện lịch sử một cách sinh động thông qua việc cắt những hình tượng nhân vật lịch sử. Các hình mẫu được cắt thường là những vị tướng nổi tiếng như Quan Công, Trương Phi hay các vị anh hùng trong Thủy Hử,… Hầu như khi cắt về các nhân vật trong lịch sử, những người nghệ nhân sẽ cố gắng khắc họa đúng nhất về chân dung cũng như đức tính của các vị tướng. 

    c. Đề tài về hình ảnh trong cuộc sống hằng ngày

Ngoài ra những cảnh vật trong cuộc sống hằng ngày cũng được thể hiện lên trên mảnh giấy cắt. Ta sẽ thường bắt gặp hình cắt những chú cá chép, rồng, phượng thường được dùng để trang trí bàn thờ hay các cung điện thời xưa; hình cắt của các loại hoa quả như hoa mai, hoa đào, hoa mẫu đơn,...

4. Nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc ngày nay

Tuy đã được hình thành và phát triển từ xưa, nhưng đến hiện nay, người Trung Quốc cũng rất nỗ lực để bảo tồn hình thức nghệ thuật này qua việc tổ chức các triển lãm, cuộc thi cắt giấy.

Nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể vào năm 2009. 

Nghệ thuật cắt giấy Trung Quốc mang vẻ đẹp đơn sơ, mộc mạc, gợi nhớ đến vẻ đẹp tự nhiên và hy vọng về cuộc sống tốt đẹp, đồng thời phản ánh sâu sắc văn hóa và tâm hồn dân gian qua bao thế hệ. Chỉ với những công cụ đơn giản, những mảnh giấy cắt tinh xảo đã ra đời, trở thành món đồ trang trí quen thuộc của người dân trong hàng ngàn năm. 

Phần kết
Qua bài viết này, CGE hy vọng bạn đã hiểu thêm về nghệ thuật cắt giấy độc đáo này. Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc nhu cầu hỗ trợ gì, đừng ngần ngại liên hệ ngay với CGE nhé!
 
XEM THÊM
Tứ đại phát minh vĩ đại của Trung Quốc 
Phong tục dán ngược chữ “PHÚC” ở Trung Quốc
Ngũ Nhạc Danh Sơn – Năm ngọn núi linh thiêng nhất Trung Quốc