Tết Trung Nguyên (中元节) là ngày gì? Khám phá văn hóa

Mỗi năm vào ngày Rằm tháng 7 Âm lịch (15/7) ở Trung Quốc thường diễn ra ngày tết Trung Nguyên (中元节) hay còn gọi là Lễ Vu Lan (Vu Lan Bồn). Đây là ngày lễ quan trọng để người Trung Quốc thể hiện lòng hiếu thảo và tưởng nhớ người thân đã khuất. Cùng 𝗖𝗚𝗘 tìm hiểu về ngày lễ này nhé!

Tết Trung Nguyên là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa 

Tết Trung Nguyên là ngày gì？

Tết Trung Nguyên (中元节 /zhōng yuán jié/) diễn ra vào ngày Rằm tháng 7 âm lịch. Đây cũng là ngày tổ chức Lễ Xá tội Vong nhân và Lễ hội Vu Lan Báo Hiếu, trong dân gian còn gọi là Tháng Cô Hồn, Rằm Tháng Bảy. 

Tết Trung Nguyên là một trong những lễ hội cúng tế truyền thống của Trung Quốc và các nước phương Đông. Đây là dịp để người dân cúng tế tổ tiên và cầu nguyện cho linh hồn của những người đã khuất. Theo quan niệm dân gian, vào ngày này, các linh hồn sẽ trở về nhân gian, vì vậy người ta thường tổ chức các nghi lễ cúng bái và đốt giấy tiền vàng mã để tôn kính và gửi tiền bạc, vật phẩm cho các linh hồn.

Nguồn gốc Lễ Trung Nguyên

Ngày tết Trung Nguyên có nguồn gốc từ cả Phật giáo và Đạo giáo, trong đó Phật giáo gọi là Lễ Vu Lan Bồn, là ngày báo hiếu cha mẹ, còn Đạo giáo gọi là tết Trung Nguyên.

• Đạo giáo: Theo Đạo giáo, tết Trung Nguyên được tổ chức để tôn vinh Địa Quan Đại Đế, một trong ba vị thần cai quản Tam Giới. Địa Quan Đại Đế có nhiệm vụ xá tội cho các linh hồn, nên lễ này là dịp để cầu nguyện cho các linh hồn được tha thứ và siêu thoát.

• Phật giáo: Lễ Vu Lan trong Phật giáo có nguồn gốc từ câu chuyện về Mục Kiền Liên cứu mẹ, được coi là ngày để tưởng nhớ và cúng bái tổ tiên cũng như các linh hồn không nơi nương tựa.

Ý nghĩa của Tết Trung Nguyên

Tết Trung Nguyên mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong văn hóa và tôn giáo, đặc biệt là ở Trung Quốc và các nước Á Đông chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa và Phật giáo. Sau đây là một số ý nghĩa quan trọng của ngày Tết Trung Nguyên. 

Ý nghĩa của Tễ Trung Nguyên (Nguồn: Internet)

Lòng hiếu thảo 

Tết Trung Nguyên là ngày để tôn vinh lòng hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ và tổ tiên. Đây là dịp để con cháu thể hiện sự kính trọng và biết ơn đối với đấng sinh thành và những người thân, nhắc nhở về đạo lý "Uống nước nhớ nguồn".

Cầu siêu và xá tội 

Tết Trung Nguyên cũng mang ý nghĩa cầu siêu cho các linh hồn vong nhân, đặc biệt là những linh hồn lang thang không nơi nương tựa. Các nghi lễ cúng dường, đốt vàng mã hay cầu nguyện nhằm xá tội và giúp đỡ các linh hồn thoát khỏi cảnh khổ, đạt được sự an lạc.

Tích công đức 

Dịp Tết Trung Nguyên mọi người khuyến khích nhau làm việc công đức và tạo phước. Việc cúng tế, làm từ thiện và giúp đỡ người khác trong dịp này được coi là những hành động mang lại nhiều phước đức, không chỉ cho người thực hiện mà còn cho các linh hồn tổ tiên.

Tín ngưỡng dân gian 

Tết Trung nguyên còn là dịp để kết hợp với các tín ngưỡng dân gian về thờ cúng tổ tiên và các thần linh. Nó là dịp để thực hiện các nghi lễ cầu an, xua đuổi tà ma và mang lại sự bình an cho gia đình và cộng đồng.
Lễ này cũng là dịp để mỗi người tự nhìn lại bản thân, suy ngẫm về cuộc sống và cái chết, nhắc nhở về sự vô thường của cuộc đời và tầm quan trọng của việc sống đạo đức, làm điều thiện.

Gắn kết cộng đồng 

Lễ Trung Nguyên không chỉ là dịp để tưởng nhớ tổ tiên mà còn là cơ hội để cộng đồng gắn kết, sẻ chia và lan tỏa lòng nhân ái. Những nghi lễ cúng dường, các hoạt động thiện nguyện và lễ hội truyền thống trong dịp này không chỉ thể hiện sự tri ân mà còn khơi dậy tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, nuôi dưỡng những giá trị nhân văn sâu sắc trong đời sống cộng đồng.

Các hoạt động chính trong ngày Tết Trung Nguyên 

Cúng Bái 

Vào ngày Tết Trung Nguyên, các gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ cúng trang trọng để dâng lên tổ tiên và những vong linh vất vưởng, không nơi nương tựa. Mâm cỗ thường bao gồm các món ăn truyền thống, trái cây, nước uống và hương hoa. Bên cạnh đó, người ta còn đốt giấy tiền vàng mã, quần áo, giày dép, nhà cửa, xe cộ và nhiều vật dụng khác được làm bằng giấy, với niềm tin rằng các linh hồn sẽ nhận được và có cuộc sống đầy đủ ở thế giới bên kia.

Ngoài ra, nhiều gia đình còn đặt lễ cúng cô hồn trước cửa nhà hoặc ngoài sân để bố thí cho những vong linh lang thang, không có người thờ cúng. Đây không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn thể hiện tinh thần nhân văn, lòng từ bi và sự sẻ chia đối với những linh hồn cô quạnh.

Phóng sinh và từ thiện

Phóng sinh là việc thả cá, chim, rùa hoặc các loài vật khác về với tự nhiên, thể hiện lòng từ bi và sự tôn trọng sự sống. Người ta tin rằng, việc này giúp giảm bớt nghiệp chướng, mang lại bình an và giúp các linh hồn được siêu thoát.

Bên cạnh phóng sinh, trong ngày Tết Trung Nguyên nhiều người còn thực hiện các hoạt động thiện nguyện như phát quà, tặng gạo, bánh kẹo, quần áo và tiền cho người nghèo, trẻ em cơ nhỡ, người già neo đơn. Các chùa chiền và tổ chức từ thiện cũng tổ chức những bữa cơm miễn phí, quyên góp lương thực, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Tất cả những hành động này đều nhằm lan tỏa lòng nhân ái, gieo duyên lành và tạo phước lành. 

Cúng dường chư tăng

Trong Phật giáo, ngày Rằm tháng Bảy còn được gọi là ngày “Vu Lan Báo Hiếu” hay Tết Trung Nguyên là dịp để bày tỏ lòng hiếu thảo và cầu nguyện cho những linh hồn đã khuất được siêu thoát. Một trong những hoạt động quan trọng nhất là cúng dường chư Tăng.

Các Phật tử thường đến chùa dâng phẩm vật như thực phẩm, y phục, nhang đèn, kinh sách và tịnh tài để cúng dường chư Tăng Ni. Việc cúng dường không chỉ thể hiện lòng kính trọng đối với những người tu hành mà còn mang ý nghĩa tạo công đức, cầu mong phước lành cho gia đình và giúp đỡ các linh hồn được siêu sinh về cõi lành.

Ngoài ra, nhiều chùa cũng tổ chức lễ cầu siêu, tụng kinh để hồi hướng công đức cho những người đã khuất. Các Phật tử thường ghi tên người thân đã mất vào sớ cầu siêu, nghe giảng pháp, tham gia các khóa tu...

Biểu tượng và những điều cấm kị trong ngày Tết Trung Nguyên  

Biểu tượng ngày Tết Trung Nguyên

Đèn lồng và nến 

Trong ngày Tết Trung Nguyên, đèn lồng và nến là những vật không thể thiếu trong các nghi lễ cúng bái, mang ý nghĩa tâm linh quan trọng. Theo quan niệm dân gian, vào ngày này, âm phủ mở cửa để các linh hồn trở về dương gian. Người ta thường thắp đèn lồng, nến hoặc đuốc để soi đường để giúp họ không bị lạc lối. 

Đèn lồng thường được treo trước cửa nhà, trong sân, ngoài cổng hoặc đặt trên bàn thờ tổ tiên. Tại các ngôi chùa, trong những nghi lễ lớn, hàng trăm ngọn nến được thắp lên, tạo nên một không gian lung linh, thiêng liêng để tưởng nhớ người đã khuất.

Đèn lồng và nến (Ảnh sưu tầm) 

Thả hoa đăng 

Một trong những nghi lễ đẹp và ý nghĩa nhất trong ngày Tết Trung Nguyên là thả hoa đăng. Những chiếc thuyền nhỏ được làm từ giấy, tre hoặc lá sen, bên trong có một ngọn nến và vài bông hoa tươi. Khi thả xuống nước, những chiếc thuyền trôi nhẹ nhàng, ánh nến lung linh phản chiếu trên mặt sông, tạo nên một khung cảnh vừa thơ mộng vừa trang nghiêm.

Nghi thức này mang ý nghĩa giúp các linh hồn lang thang tìm được đường về cõi an lành, không còn vất vưởng chốn dương gian. Đồng thời, người thả hoa đăng cũng gửi gắm những lời cầu nguyện cho tổ tiên, người thân đã khuất và chính bản thân mình, mong cho sự bình an, may mắn và hạnh phúc.

Ở một số nơi, trước khi thả hoa đăng, người ta còn tổ chức lễ cầu siêu và tụng kinh niệm Phật để tích thêm phước lành, hồi hướng công đức cho những linh hồn chưa được siêu thoát.

Vẻ đẹp lung linh của hoa đăng (Ảnh sưu tầm) 

Đốt giấy tiền vàng mã 

Đốt giấy tiền vàng mã là nghi thức quan trọng trong Tết Trung Nguyên, thể hiện lòng hiếu thảo với tổ tiên. Người ta tin rằng người đã khuất cũng có nhu cầu sinh hoạt ở thế giới bên kia, nên con cháu thường sẽ  đốt tiền, quần áo, xe cộ, nhà cửa bằng giấy để gửi cho họ.

Ngày nay, vàng mã ngày càng đa dạng, từ vật dụng thiết yếu đến những món xa xỉ như biệt thự, siêu xe được chế tác tinh xảo. Tuy nhiên, nhiều người dần thay thế việc đốt vàng mã bằng các hành động ý nghĩa hơn như làm từ thiện, tụng kinh cầu siêu, vừa giữ gìn truyền thống vừa bảo vệ môi trường

Đốt giấy tiền vàng mã (Nguồn: Internet)

Những điều cấm kỵ vào ngày tết Trung Nguyên

1. Không ra ngoài vào ban đêm

Trong văn hóa dân gian, người ta tin rằng vào dịp rằm tháng bảy, tháng cô hồ hay tết Trung Nguyên, các linh hồn cô đơn và những hồn ma được thả ra để đi lại trên trần thế. Vì vậy, việc ra ngoài vào ban đêm, đặc biệt là sau khi trời tối, có thể dẫn đến việc "gặp ma" hoặc bị ma quỷ phá.

2. Không treo quần áo ngoài trời vào ban đêm

Người ta cho rằng vào ngày này các linh hồn có thể "mượn" quần áo treo ngoài trời để mặc, và điều này có thể mang lại xui xẻo cho người mặc chúng sau này.

3. Tránh nhặt tiền, đồ vật lạ trên đường

Tiền bạc hoặc đồ vật lạ được cho là của cải của những hồn ma đã để lại. Nhặt chúng có thể mang lại rủi ro, vì có thể dẫn đến việc bị linh hồn đi theo hoặc ám.

4. Không gọi tên người khác vào ban đêm

Gọi tên người khác vào ban đêm có thể khiến các linh hồn chú ý đến người đó, điều này được coi là không may mắn. Nếu cần, nên sử dụng biệt danh để gọi.

5. Không quay đầu khi có ai đó gọi tên mình từ phía sau

Nếu nghe thấy tiếng gọi từ phía sau vào ban đêm, đặc biệt là trong Lễ Trung Nguyên, không nên quay đầu lại, vì có thể đó là một linh hồn hoặc ma quỷ muốn dụ dỗ người sống.

6. Không đốt nhang chỉ có một cây

Đốt nhang hoặc hương chỉ một cây được coi là hành động cúng dường cho ma quỷ. Thông thường, nhang phải được đốt thành cặp hoặc số lẻ (3, 5,...) để tránh mang lại xui xẻo.

7. Không để đèn tắt vào buổi tối

Vào dịp Lễ Trung Nguyên, đèn được coi là nguồn sáng dẫn đường cho các linh hồn. Để đèn tắt, đặc biệt là ở ngoài sân hoặc ngoài hiên nhà, được coi là không tôn trọng các linh hồn và có thể mang lại điều không may.

8. Không chụp ảnh vào ban đêm

Việc chụp ảnh vào ban đêm, đặc biệt là trong những nơi vắng vẻ hoặc có nhiều cây cối, được cho là có thể chụp lại hình ảnh của linh hồn hoặc ma quỷ, gây rắc rối và bất an cho người trong ảnh.

9. Không chơi đùa hoặc đi tắm sông, biển vào buổi tối

Nhiều người tin rằng nước là nơi tụ tập của nhiều linh hồn, đặc biệt là vào ban đêm trong dịp Lễ Trung Nguyên. Việc tắm sông, biển hoặc chơi đùa gần nước vào thời điểm này có thể dẫn đến nguy hiểm hoặc gặp điều không may.

10. Không cắm đũa thẳng đứng vào bát cơm

Hành động này giống với việc cúng tế linh hồn, và cắm đũa đứng thẳng vào bát cơm được coi là hành động không may mắn, thu hút các linh hồn đến nhà.

Những điều kiêng kỵ trong Lễ Trung Nguyên xuất phát từ niềm tin và tín ngưỡng dân gian, nhằm bảo vệ con người khỏi những điều xui xẻo và tôn trọng các linh hồn trong dịp lễ này. Dù không phải ai cũng tuân thủ tất cả các kiêng kỵ này, nhưng chúng vẫn là một phần quan trọng của văn hóa và truyền thống trong dịp Lễ Trung Nguyên.

Lễ Trung Nguyên là một phần quan trọng của văn hóa Á Đông, kết hợp giữa tín ngưỡng tôn giáo và văn hóa dân gian. Nó không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là dịp để thể hiện lòng hiếu thảo, sự đoàn kết và tình người trong cộng đồng.

KẾT LUẬN

Qua bài viết này, CGE mong bạn sẽ hiểu hơn về ngày lễ truyền thống của người Trung Quốc, cũng như nguồn gốc và ý nghĩa của Lễ Trung Nguyên. Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc nhu cầu hỗ trợ gì, đừng ngần ngại liên hệ ngay với CGE nhé!

XEM THÊM

Tết Đoan Ngọ ở Trung Quốc

Ngày 20/5 ở Trung Quốc có ý nghĩa đặc biệt gì?