VĂN HÓA TRÊN BÀN ĂN CỦA NGƯỜI TRUNG QUỐC

Văn hóa trên bàn ăn của người Trung Quốc có lịch sử lâu đời và mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, phản ánh bản sắc văn hóa, tư tưởng, và các giá trị truyền thống của dân tộc. Điều này được thể hiện qua cách sắp xếp món ăn, cách ứng xử trên bàn ăn, cũng như các quy tắc liên quan đến thứ tự ăn uống. Hãy cùng CGE tìm hiểu sâu hơn về các khía cạnh khác nhau của văn hóa Trung Quốc trên bàn ăn nhé!

1. Thứ tự sắp xếp chỗ ngồi

Người Trung Quốc có quy tắc sắp xếp chỗ ngồi rất chặt chẽ, phản ánh sự tôn trọng vai vế và địa vị của từng người trong gia đình hoặc xã hội. Thường thì chỗ ngồi danh dự nhất gọi là "thượng vị", sẽ được dành cho người có chức vụ cao nhất hoặc lớn tuổi nhất trong bữa ăn. Người chủ nhà thường ngồi ở vị trí đối diện với cửa ra vào, trong khi khách mời danh dự sẽ ngồi bên phải của chủ nhà. Các thành viên khác sẽ ngồi theo thứ tự vai vế, người lớn tuổi ngồi trước sau đó là những người trẻ tuổi. Cách sắp xếp chỗ ngồi này không chỉ thể hiện sự tôn kính mà còn giúp duy trì trật tự và hài hòa trong gia đình và xã hội.

2. Phong tục khi bắt đầu bữa ăn

Một đặc điểm quan trọng trong văn hóa bàn ăn của Trung Quốc là không ai bắt đầu ăn trước khi người có chức vụ cao nhất hoặc người lớn tuổi nhất cầm đũa. Điều này thể hiện sự tôn kính và tôn trọng đối với bậc trưởng bối. Ngoài ra, khi được mời dùng bữa, khách thường lịch sự từ chối một vài lần trước khi đồng ý, điều này nhằm thể hiện sự khiêm tốn và không tỏ ra quá háo hức. Đây là một phần trong phong cách ứng xử lịch sự mà người Trung Quốc rất coi trọng.

3. Cách dùng đũa và phong cách ăn uống

Đũa là dụng cụ ăn uống phổ biến trong văn hóa Trung Quốc, và cách dùng đũa cũng được coi là một phần quan trọng của phép tắc trên bàn ăn. Có một số quy tắc nhất định trong việc sử dụng đũa mà người Trung Quốc luôn tuân thủ, chẳng hạn như không được cắm đũa vào bát cơm, vì hành động này tương tự với việc thắp nhang trên bàn thờ, gợi đến sự không may mắn. Ngoài ra, không được dùng đũa để chỉ người khác, hay gõ đũa vào bát đĩa, vì điều này bị coi là bất lịch sự.

4. Sự chia sẻ món ăn

Một đặc điểm khác biệt trong văn hóa ăn uống của người Trung Quốc là phong tục chia sẻ món ăn. Trên bàn ăn, các món ăn thường được bày biện ở giữa bàn để mọi người có thể cùng nhau thưởng thức. Mọi người sẽ dùng đũa của mình hoặc đũa chung để gắp thức ăn vào đĩa của mình. Điều này không chỉ giúp gia tăng sự gắn kết giữa các thành viên mà còn thể hiện tinh thần cộng đồng và tình cảm gia đình. Việc mời người khác ăn một món ngon hay gắp thức ăn cho họ là một hành động thể hiện sự quan tâm, chu đáo và lòng hiếu khách.

5. Quy tắc về thức ăn

Trong văn hóa ẩm thực Trung Quốc, có một số quy tắc bất thành văn liên quan đến việc xử lý thức ăn. Chẳng hạn, khi ăn cá, người ta sẽ không lật mặt cá sau khi ăn xong một mặt, đặc biệt là ở các vùng ven biển. Người ta tin rằng việc lật cá có thể mang lại điềm xấu, vì nó giống với việc lật úp một con thuyền. Thay vào đó, sau khi ăn xong một mặt cá, người ăn sẽ gỡ xương cá ra để tiếp tục ăn mặt còn lại.

Bên cạnh đó, trong nhiều bữa ăn trang trọng, việc để lại một ít thức ăn trong bát được coi là phép lịch sự, vì điều này cho thấy sự hài lòng và không tham ăn. Tuy nhiên, việc bỏ lại quá nhiều thức ăn lại bị coi là lãng phí và thiếu tôn trọng đối với công sức của người nấu ăn.

6. Ý nghĩa của các món ăn

Trong các bữa tiệc quan trọng hoặc dịp lễ, mỗi món ăn thường mang theo một ý nghĩa riêng, tượng trưng cho những điều tốt lành.

Cá (魚 /yú/) trong tiếng Trung Quốc phát âm giống từ "dư thừa", do đó, cá thường xuất hiện trong các bữa ăn Tết để cầu mong một năm mới dư dả và thịnh vượng. 

Mỳ (面 /miàn/) thường được ăn vào dịp sinh nhật, vì chúng biểu trưng cho sự trường thọ. Vì vậy khi thưởng thức món ăn này, bạn không nên cắn đứt sợi mì mà hãy ăn hết cả sợi mì dài.

Sủi cảo (饺子 /jiǎozi/) với hình dáng giống như những thỏi vàng cổ, cũng là món ăn phổ biến trong những dịp lễ, đặc biệt là Tết Nguyên đán, vì nó mang lại may mắn và phú quý.

7. Nghi thức uống rượu

Rượu là một phần quan trọng trong các bữa tiệc Trung Quốc, và việc uống rượu cũng có những quy tắc riêng. Khi uống rượu cùng nhau, người Trung Quốc thường sẽ nâng ly chúc mừng và luôn chạm ly của mình thấp hơn ly của người có vai vế cao hơn để thể hiện sự tôn trọng. Người uống rượu cũng cần phải thể hiện sự kính trọng bằng cách quay mặt khỏi bàn ăn khi uống cạn ly. Ngoài ra, khi rót rượu cho người khác, cần phải giữ chai rượu bằng cả hai tay, và thường thì người trẻ hơn sẽ rót rượu cho người lớn tuổi hơn để thể hiện sự hiếu kính.

8. Tầm quan trọng của sự hòa hợp

Người Trung Quốc rất coi trọng sự hòa hợp trên bàn ăn, không chỉ trong cách ứng xử mà còn trong cả việc lựa chọn món ăn. Các món ăn trên bàn thường được cân bằng giữa các loại nguyên liệu và cách chế biến, nhằm tạo nên sự hài hòa trong hương vị và dinh dưỡng. Ví dụ, một bữa ăn truyền thống sẽ có sự kết hợp giữa các món chiên, hấp, xào, và hầm để đảm bảo sự đa dạng về mùi vị và kết cấu. Các loại nguyên liệu cũng được chọn sao cho cân bằng giữa yếu tố âm và dương, nhằm duy trì sức khỏe và sự cân bằng cơ thể.

Kết luận

Văn hóa trên bàn ăn của người Trung Quốc không chỉ là một phần của cuộc sống hàng ngày mà còn là sự kết tinh của nhiều giá trị văn hóa, triết lý và lịch sử. Từ cách sắp xếp chỗ ngồi, ứng xử trên bàn ăn đến sự chọn lựa món ăn, tất cả đều phản ánh một nền văn hóa coi trọng sự hòa hợp, tôn kính và tinh thần cộng đồng. Điều này giúp gắn kết mọi người lại với nhau và tạo nên một không gian văn hóa đậm chất nhân văn.

Qua bài viết này, CGE muốn đem tới cho mọi người thêm nhiều kiến thức về văn hóa, cũng như phong tục truyền thống của Trung Quốc. Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc nhu cầu hỗ trợ gì, đừng ngần ngại liên hệ ngay với CGE nhé!

XEM THÊM

Tứ đại truyền thuyết dân gian Trung Quốc

Tứ Linh trong văn hóa Trung Quốc

Tại sao đầy tháng của người Hoa phải có TRỨNG GÀ ĐỎ?