TÌM HIỂU TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG CỦA TRUNG QUỐC QUA CÁC TRIỀU ĐẠI!

TÌM HIỂU TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG CỦA TRUNG QUỐC QUA CÁC TRIỀU ĐẠI!

Trang phục truyền thống của Trung Quốc qua các triều đại!

Trang phục truyền thống của Trung Quốc qua các triều đại!

Hơn 5.000 năm lịch sử, nền văn hóa Trung Quốc luôn mang một chiều sâu và bề rộng đáng kinh ngạc, khiến bất kỳ ai cũng phải trầm trồ. Nếu một ngày bạn muốn “du hành” về lịch sử Trung Quốc mà không cần máy thời gian, hãy bắt đầu bằng việc chiêm ngưỡng những bộ y phục cổ đại. Chắc chắn rằng, bạn sẽ không chỉ nhìn thấy vẻ đẹp mà còn cảm nhận được hơi thở sống động của những câu chuyện từ hàng nghìn năm trước. Cùng CGE khám phá các trang phục truyền thống của Trung Quốc qua bài viết này ngay nhé! 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời nhà Thương và nhà Chu

Thời nhà Thương và Tây Chu được coi là giai đoạn hình thành và hoàn thiện chế độ phân cấp dựa trên kiểu dáng y phục với cấu trúc "thượng y hạ thường" (áo trên, váy dưới), cùng với hệ thống mũ miện và các quy định về hoa văn trang phục khác nhau để thể hiện phẩm giá và sự uy nghiêm của triều đình. 

Kiểu dáng y phục với cấu trúc "thượng y hạ thường" (Ảnh sưu tầm) 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời kỳ này chủ yếu gồm hai phần: phần trên gọi là 衣 /yī/ có cổ mở về phía bên phải và phần dưới là 裳 /shang/  Thắt lưng bản rộng được sử dụng để cố định trang phục, cùng với một lớp vải che đầu gối gọi là 韍 /fú/ còn được gọi là 蔽膝 /bì xī/. 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Xuân Thu - Chiến Quốc

Trong thời Xuân Thu và Chiến Quốc, nghề dệt và thêu đã có những bước tiến lớn, làm cho chất liệu vải ngày càng tinh xảo và kiểu dáng trang phục thêm phong phú. Kỹ thuật tinh xảo trong dệt và thêu không chỉ tạo ra những hoa văn đẹp mắt mà còn phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của văn hóa thẩm mỹ thời bấy giờ. 

Trang phục truyền thống cho Nam 

Áo miện: 冕服 /miǎnfú/ 

Đây là loại lễ phục cao quý nhất, thường được mặc trong các nghi lễ quan trọng, đặc biệt là tế lễ. Áo miện có cấu trúc gồm mũ miện, áo, váy và tấm che đầu gối. Màu sắc chủ đạo của áo là đen tuyền, trên áo và váy thêu hoa văn chương. Trong các nghi lễ trọng đại nhất, người ta mặc áo miện thêu Cửu Chương Văn: 九章纹 /jiǔ zhāng wén/. 

Áo miện là lễ phục cao quý nhất ( Ảnh sưu tầm) 

Áo biện : 弁服 /biàn fú/

Áo biện tuy không đạt đến sự trang nghiêm như áo miện nhưng cũng được xem là lễ phục cao quý, chỉ đứng sau trong hàng nghi thức tôn kính. Cấu trúc của nó tương tự, với mũ nhẹ, áo và váy, nhưng không có những hoa văn chương cầu kỳ. Áo miện nhẹ được chia thành nhiều loại như tước miện (爵弁), duy miện (韦弁), quán miện (冠弁), tùy thuộc vào kiểu mũ đội và màu sắc của trang phục. 

Áo huyền đoan: 玄端 /xuán duān/ 

Đây là thường phục của thiên tử và được chư hầu cùng các đại thần sử dụng như triều phục. Với vẻ thanh thoát và trang nhã, nó không quá phô trương nhưng vẫn toát lên sự nghiêm cẩn và trang trọng cần thiết cho những buổi triều kiến quan trọng. 

Áo huyền đoan là thường phục của thiên tử ( Ảnh sưu tầm) 

Thâm y:  深衣 /shēn yī/  

Thâm Y kết hợp áo và váy thành một mảnh vải duy nhất. Với kỹ thuật may khéo léo, phần trên và dưới của áo được cắt riêng biệt, sau đó khâu lại một cách tỉ mỉ, tạo nên vẻ ngoài thanh lịch và ôm sát vào cơ thể người mặc. Sự liền mạch này không chỉ mang đến cảm giác vừa vặn mà còn thể hiện sự tinh tế trong từng đường may, gợi lên sự kín đáo nhưng vẫn toát lên khí chất trang nghiêm. 

Trang phục nữ

Áo Y : 禕衣 /Yī yī/

Đây là lễ phục của hoàng hậu khi cùng hoàng đế tế lễ tiên vương.

Áo Du Trạch: 褕翟 /Yú dí/

Áo Du trạch chính là lễ phục trang trọng mà hoàng hậu mặc khi cùng hoàng đế tế lễ tổ tiên hoặc các công hầu. Bộ áo này mang trong mình vẻ đẹp quyền quý, không chỉ là trang phục, mà còn là biểu tượng của sự tôn kính và sự kết nối linh thiêng với tổ tiên.

Áo Khuyết Trạch: 阙翟 /Què dí/

Áo Khuyết Trạch là lễ phục hoàng hậu mặc khi cùng thiên tử dâng lễ cho các vị thần nhỏ hoặc các phu nhân quý tộc trong các nghi lễ tế tổ tiên. Áo này mang màu đỏ rực rỡ, biểu trưng cho sự may mắn và quyền uy.

Trên nền vải, hoa văn được thêu sắc nét, mỗi đường kim mũi chỉ đều toát lên vẻ trang nghiêm. Những họa tiết thêu trên áo, khéo léo sử dụng tông đỏ rực, tạo nên một diện mạo vừa lộng lẫy, vừa hàm chứa sự tôn kính sâu sắc.

Áo khuyết trạch là lễ phục của hoàng hậu ( Ảnh sưu tầm) 

.Áo Cúc  鞠衣 /Jū yī /

Áo Cúc là lễ phục của hoàng hậu khi cùng các phu nhân quý tộc tế lễ thần dâu tằm. Đây là một bộ trang phục mang đậm vẻ đẹp thanh thoát, vừa trang trọng vừa đầy vẻ kính cẩn. Áo được làm từ chất liệu nhẹ nhàng, với sắc trắng thanh khiết, biểu trưng cho sự thuần khiết và lòng thành kính. Trên áo, những họa tiết hoa văn được thêu tỉ mỉ, khéo léo thể hiện hình ảnh thần dâu tằm, mang ý nghĩa cầu mong cho mùa màng bội thu, cuộc sống sung túc.

 Áo Triển  展衣 /Zhǎn yī/

Còn gọi là Áo Triển (襢衣), được hoàng hậu mặc khi gặp vua hoặc chiêu đãi khách.Đây cũng là lễ phục của các phu nhân quý tộc trong nghi lễ cùng chồng tế tổ.

Áo Lộc  禄衣 /Lù yī/

Áo Lộc là hường phục của hoàng hậu khi ở trong cung, cũng là lễ phục của vợ các sĩ đại phu khi tế lễ.

Áo Thuần  纯衣 /Chún yī/

Trang phục cưới của các tiểu thư quý tộc.

Trang phục cưới của các tiểu thư quý tộc (Ảnh sưu tầm) 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Tần - Hán

Trong thời kỳ này, chất liệu vải của trang phục truyền thống phong phú hơn so với thời Xuân Thu Chiến Quốc. Tuy nhiên chủ yếu vẫn là gấm thêu với đa dạng các hoa văn gồm núi non, mây, chim chóc hoặc cây cỏ dây leo và cả các họa tiết hình học phức tạp, thậm chí có cả chữ viết. 

Vào năm Kiến Nguyên thứ 3 (138 TCN) và Nguyên Thụ thứ 4 (119 TCN) của triều Tây Hán, Trương Khiên mở ra con đường giao thương giữa Trung Quốc và các nước phương Tây, với hàng nghìn tấm lụa được vận chuyển ra nước ngoài. Tuyến đường này kéo dài qua nhiều triều đại như Ngụy, Tấn, Tùy, Đường và được gọi là "Con đường tơ lụa." Nhờ đó, văn hóa Trung Quốc và trang phục Hán được truyền bá ra thế giới.

Con đường tơ lụa ( Ảnh sưu tầm) 

汉服 /Hànfú/ Hán phục còn gọi là Hán y quan là trang phục truyền thống của người Hán Trung Quốc. Trang phục này hình thành từ thời Hoàng Đế (khoảng năm 2698 TCN) đến cuối triều Minh (giữa thế kỷ 17), trải qua hơn 4000 năm lịch sử. Từ thời Hoàng Đế, Nghiêu, Thuấn, khi việc mặc y phục được xem là nền tảng trị quốc, Hán phục đã có vị trí vô cùng quan trọng. Qua sự kế thừa lễ pháp thời Chu, đến thời Hán, Hán phục được hoàn thiện và phổ biến rộng rãi đến nhân dân.

Hán phục là trang phục truyền thống nổi tiếng nhất của Trung Quốc (Ảnh sưu tầm) 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Ngụy, Tấn, Nam Bắc triều

Trong thời kỳ Ngụy, Tấn, Nam, Bắc triều, trang phục đã có những thay đổi đáng kể. Mũ truyền thống dần được thay thế bằng những khăn phủ đầu bao gồm các loại như khăn có góc gấp, khăn hình thoi, khăn lụa màu tím, khăn lụa màu trắng, và nhiều loại khăn khác.

Văn đế Tào Phi ( Ảnh sưu tầm) 

Vào đầu thời nhà Ngụy, Văn Đế Tào Phi đã thiết lập hệ thống chức vụ chín cấp và dùng màu tím, xanh lục và vàng để phân biệt cấp bậc. Vào thời này, ngoài những khăn phủ cổ vẫn được sử dụng rộng rãi trong xã hội, nam giới có chức vụ cao còn đội những chiếc mũ nhỏ được làm từ sơn mài, gắn thêm một tấm lụa mỏng ở phía trên. 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Tùy - Đường

Vào thời kỳ nhà Tùy và nhà Đường, Trung Quốc từ tình trạng chia cắt đã thống nhất, từ loạn lạc chuyển sang ổn định, kinh tế và văn hóa đạt đến sự phát triển rực. Vì thế trang phục thời này vô cùng phát triển. Phụ nữ thời Tùy-Đường rất ưa chuộng thời trang. Những bộ trang phục như 半臂 /bàn bì/ được truyền từ cung đình ra ngoài dân gian và nhanh chóng được phái đẹp bắt chước. Một trong những trang phục phổ biến của phụ nữ thời này là 齐胸襦裙/qí xiōng rú qún/ và 高腰襦裙 /gāo yāo rú qún/. Đây là kiểu áo ngắn kết hợp với chân váy dài, thắt lưng làm bằng lụa được buộc cao gần đến nách.

Trang phục truyền thống thời nhà Đường (Ảnh sưu tầm) 

Đồ trang sức của phụ nữ Đường cũng vô cùng phong phú với nhiều kiểu dáng khác nhau. Giày của nữ thường là giày hoa, được làm từ vải gấm, lụa nhiều màu sắc hoặc da. Một loại trang sức phổ biến khác là “dải lụa dài” – được làm từ vải mỏng thêu bằng chỉ bạc hoặc vàng, một đầu gắn vào thắt lưng của nửa thân áo, phần còn lại được phủ trên vai hoặc quấn quanh tay, gọi là 披帛 /pī bó/

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Tống 

Vào thời kỳ nhà Tống, Trung Quốc cơ bản giữ lại phong cách trang phục truyền thống của người Hán. Trong khi đó, các triều đại như Lý, Tây Hạ, Kim và Nguyên có trang phục mang đặc trưng của các dân tộc như Khất Liêu, Đảng Hạng, Nữ Chân và Mông Cổ với sự giao lưu và hòa trộn giữa các nền văn hóa. 

Trang phục truyền thống thời nhà Tống (Ảnh sưu tầm) 

Trang phục thời Tống bao gồm ba kiểu chính: quân phục, trang phục thường ngày và trang phục truyền thống. Quân phục Tống chủ yếu làm từ vải lụa và vẫn giữ kiểu dáng giống như thời cuối nhà Đường, nhưng mũ quan đã thay đổi thành mũ chóp thẳng (còn gọi là trực giáp bào). Bên cạnh quân phục, trang phục dân thường cũng rất phong phú. Nam giới ưa chuộng mũ chóp và khăn quàng, trong khi nữ giới yêu thích các kiểu hoa cài tóc và khăn đội đầu.  

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Minh

Sau khi nhà Nguyên bị người Mông Cổ cai trị, nhà Minh đã khôi phục lại truyền thống của người Hán. Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương đã thiết lập lại chế độ trang phục Hán. Từ thời nhà Đường và nhà Tống long bào và màu vàng chỉ dành riêng cho vua chúa. Trang phục quan lại từ thời Nam Bắc triều vẫn luôn sử dụng màu tím. Tuy nhiên, do hoàng đế nhà Minh mang họ Chu nên màu đỏ được coi là màu chính thức. Vì trong Luận Ngữ có câu “恶紫之夺朱也 /è zǐ zhī duó zhū yě/ có nghĩa là ghét màu tím tranh giành màu đỏ. Quân phục thời Minh vẫn giữ nguyên kiểu mũ chóp và áo dài tròn cổ, nhưng khác biệt là mũ chóp được sơn đen, chân mũ rộng và gọi là 乌纱帽/ wūshāmào/, dân thường không có chức vụ không được sử dụng.

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Minh (Ảnh sưu tầm) 

Trang phục của người dân thường đa dạng với các kiểu áo dài ngắn khác nhau. Phụ nữ thường mặc màu tím, xanh lá cây hoặc hồng nhạt để tránh nhầm lẫn với quân phục của quan chức. Còn dân lao động chỉ được mặc đồ màu nâu.

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Thanh

Trong thời nhà Thanh, chính quyền đã thực hiện chính sách cạo đầu và thay đổi trang phục bằng bạo lực, tuân theo phong tục của người Mãn. Năm thứ chín triều vua Thuận Trị (1652), quy định 服色肩舆条例 /fú sè jiān yú tiáolì/ đã được ban hành, từ đó xóa bỏ hoàn toàn những trang phục có màu sắc đặc trưng của người Hán. 

Trang phục Mãn Thanh vô cùng nổi tiếng trên phim ảnh (Ảnh sưu tầm) 

Trước đây, nam giới thời nhà Minh thường để tóc dài và búi tóc, mặc áo rộng, quần dài, đi tất dài và giày mềm. Nhưng dưới triều Thanh, nam giới phải cạo đầu để lại bím tóc dài phía sau, mặc áo chẽn, tất chẽn và giày đế thô. 

Trang phục nữ dưới thời Thanh có sự khác biệt giữa người Hán và người Mãn. Phụ nữ Hán vẫn giữ kiểu dáng của thời nhà Minh. Nhưng từ sau thời Càn Long, trang phục trở nên rộng rãi và ngắn hơn, thêm vào đó là các kiểu khăn trùm vai với nhiều hoa văn phong phú. Đến cuối triều Thanh, phụ nữ ở đô thị đã từ bỏ váy để mặc quần và trang trí quần áo bằng hoa văn thêu. Phụ nữ Mãn mặc 旗装 /qí zhuāng/ trang phục kỳ, búi tóc kiểu 旗髻 /qí jì/ còn gọi là kiểu tóc hai bím và đi giày 花盆底 /huā pén dǐ/ giày hoa. 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc vào thời Dân quốc 

Kể từ năm 1912, sau cuộc Cách mạng Tân Hợi, chế độ quân chủ chuyên chế phong kiến của Trung Quốc bị lật đổ, đưa trang phục của người Hán bước vào thời kỳ mới. Trước đó, những cải cách của Khang Hữu Vi và Ngũ Đình Phong đã đề xuất thay đổi trang phục. Sự giao lưu văn hóa giữa Trung Quốc và phương Tây đã khiến trang phục truyền thống như áo dài, áo cánh, quần, váy dần bị ảnh hưởng và thay đổi theo phong cách phương Tây

Thời dân quốc vô cùng phổ biến sườn xám (Ảnh sưu tầm) 

Đến năm 1978, Trung Quốc bắt đầu cải cách mở cửa, trang phục dân tộc Trung Hoa phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là Hanfu - trang phục truyền thống lâu đời được ưa chuộng rộng rãi.

Phần kết 

Trang phục truyền thống của người Trung Quốc đã trải qua sự phát triển và thay đổi qua nhiều triều đại. Từ Thương - Chu với hệ thống phân cấp, Xuân Thu - Chiến Quốc với kỹ thuật dệt thêu tinh xảo, đến Tần - Hán với chất liệu và hoa văn phong phú. Thời Tùy - Đường chứng kiến sự thịnh vượng của văn hóa thời trang, nhà Tống giữ gìn truyền thống Hán, trong khi nhà Minh khôi phục lại sắc đỏ của hoàng tộc. Thời nhà Thanh, chính sách của người Mãn đã thay đổi trang phục Hán, nhưng từ năm 1978, Hanfu lại được khôi phục và phát triển mạnh mẽ, trở thành biểu tượng của văn hóa dân tộc. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của CGE - Hoa ngữ quốc tế! 

XEM THÊM

• SỰ KHÁC BIỆT VỀ TẾT Ở VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC

• 12 CON GIÁP TRONG TIẾNG TRUNG

• GIÁNG SINH TIẾNG TRUNG