MẠT CHƯỢC 麻将

MẠT CHƯỢC 麻将

Mạt chược 麻将/Májiàng/ là một trò chơi truyền thống của Trung Quốc, sớm đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần. Đây không chỉ là một trò chơi giải trí mà còn được coi là biểu tượng văn hóa, thể hiện trí tuệ và chiến lược sống của người Trung Quốc qua hàng trăm năm lịch sử. Hãy cùng CGE tìm hiểu về trò chơi thú vị này nhé!

1. Mạt chược là gì? Nguồn gốc của Mạt chược?

Mạt chược 麻将 /Májiàng/ là một trò chơi có nguồn gốc từ Trung Hoa, bắt đầu phổ biến hơn ở nhiều nước khác vào đầu thế kỷ 20, đặc biệt là ở Nhật Bản, Hồng Kông, Đài Loan, và sau đó lan rộng ra phương Tây. 

Mạt chược có gốc từ tiếng Quảng Đông: 麻雀 /ma4 jeuk2/ Ma tước, nghĩa là con chim sẻ vừng, còn trong tiếng Anh được gọi là Mahjong.

Trò chơi với những quân bài làm bằng sừng, ngà hay nhựa. Thường có 4 người chơi. Họ phải vận dụng các chiến thuật của mình để thắng ván cờ (hay còn gọi là “ù”).

Người ta nhận định rằng Mạt chược xuất hiện vào trong năm 1850 tại Thượng Hải. Lúc đầu những con bài Mạt chược được làm bằng giấy, nhưng hiện nay đã được đổi bằng chất liệu cứng (như nhựa PVE hoặc PVC).

2. Các quân bài Mạt chược

Mạt chược ở miền Bắc Trung Quốc mỗi bộ gồm 136 quân bài. Mạt chược ở miền Nam Trung Quốc thường có 144 quân bài (thêm Bộ Hoa là Xuân, Hạ, Thu, Đông và Mai, Trúc, Lan, Cúc, tổng cộng tám lá).

Mỗi quân bài trong bộ Mạt chược mang trên mình những ký hiệu và biểu tượng độc đáo, thể hiện sự kết hợp tinh tế giữa nghệ thuật và trí tuệ của người Trung Quốc. Bộ bài Mạt chược cơ bản hiện nay gồm có 144 quân bài. Cụ thể bài Mạt chược được phân chia như sau:

Bộ bài Nạc (序数牌)

Bài Nạc gồm ba loại là Sách, Vạn và Văn. Mỗi loại có 9 lá bài được đánh số từ 1 đến 9 và mỗi lá có 4 lá. Theo luật chơi, lá bài đầu tiên gọi là Nhất Sách và lá bài cuối cùng gọi là Cửu Sách.

Sách (索子): Biểu thị bằng hình vẽ các đốt của cây trúc có màu xanh lục ngọc, bắt đầu từ 2 đến 9, riêng quân Nhất Sách biểu thị bằng con chim sẻ. Có bốn con với mỗi loại quân như vậy.

Vạn (万子): Tất cả những con bài này đều có màu đỏ, viết chữ số Hán tự từ "Nhất" tới "Cửu" và thêm một chữ "Vạn" phồn thể bên dưới.

Văn (筒子): Biểu thị bằng những vòng tròn nhỏ từ 1 tới 9.

Bộ Tài Phao (字牌)

Bộ Tài Phao trong Mạt chược còn được gọi là gió. Bộ này gồm 7 loại, mỗi loại 4 quân. Tổng cộng 28 quân.

Đông - Nam - Tây - Bắc (风牌)

Trung - Phát - Bạch (箭牌)

Bộ Hoa (花牌)

Bộ Hoa: gồm 4 bộ hoa là: Mai Lan Cúc Trúc

Bốn mùa: Xuân Hạ Thu Đông

Như vậy trọn bộ Mạt chược có tổng số là 144 quân bao gồm:

• 36 quân hàng Vạn

• 36 quân hàng Văn

• 36 quân hàng Sách

• 16 quân cho bốn gió Đông Tây Nam Bắc

• 12 quân cho Trung Phát Bạch

• 4 quân cho Bộ Hoa

• 4 quân cho Bộ Bốn mùa

3. Luật chơi và cách chơi Mạt chược

Mục tiêu của trò chơi là tạo ra "bài tròn", nghĩa là một bộ quân bài hợp lệ bao gồm 14 quân bài chia thành các cặp bài đôi và các bộ bài hợp lệ. Các bộ bài hợp lệ bao gồm các chuỗi bài liên tiếp (Chow), các bộ ba quân bài giống nhau (Pung), và các bộ bốn quân bài giống nhau (Kong). Mặc dù nguyên tắc chung của Mạt chược là như vậy, mỗi vùng miền có thể có những biến thể khác nhau về luật chơi và cách tính điểm, tạo ra sự đa dạng và phong phú trong trò chơi này.

Một bàn mạt chược có từ 4 người tham gia. Trước hết một người chơi sẽ dùng 3 xúc xắc để chọn chỗ ngồi. Người nào ở cửa Đông sẽ làm cái và những cửa sót lại là con. Khi lấy hoặc chia các thể bài thì cửa cái sẽ có 14 quân, cửa con là 13 quân. Vì cửa cái sẽ đánh đi một con nên số quân của mỗi người sẽ như nhau. Các quân bài này được lấy tuần tự mỗi cửa 2 con và cái sẽ lấy con thứ 14 cuối cùng.

Khi khai mạc, tất cả những quân đều được úp xuống và người chơi dùng tay xoa bài. Sau đó mỗi người sẽ xếp các quân bài thành đôi theo hàng ngang hoặc xếp chồng lên nhau. Bài được xếp theo quy tắc bên phải là bài bốc lên, bên trái là bài có hoa hay khuông, coong.

14 quân bài được chia ban sơ sẽ tiến hành xếp thành 4 phu, mỗi phu 3 quân và 1 “cặp mắt”. Các phu ngang hay dọc đều cần cùng loại và cùng hàng. Tất cả những quân Tài Phao, Chữ đều là phu ngang.

Trong bài mạt chược, nếu người bên tay trái đánh 1 quân thì người khác có thể ăn chúng nếu như chúng tạo thành các phu phỗng. Phỗng được ưu tiên nhưng cũng phân chia theo những trường hợp sau:

• Phỗng đôi được ưu tiên hơn phỗng khuông.

• Nếu có 2 hoặc nhiều người phỗng khuông thì khuông đi với hàng của quân đánh ra sẽ sở hữu lợi thế hơn.

• Nếu ù bài sẽ tiến hành ưu tiên hơn người phỗng.

• Nếu 2 người cùng ù thì người trên cánh sẽ sở hữu lợi thế.

Cửa cái nếu có một hoa thì được đánh hoặc dựng nhưng 2 hoa thì chỉ có thể dựng. Nếu dựng bao nhiêu hoa thì được bắt bấy nhiêu quân ở chồng ngược hay gọi là đầu coong.

Nếu bài tròn thì ù (Thiên ù hay đủ 4 phu và 1 mắt) và khi nhà cái đánh bài rác nhưng không có bất kỳ ai phỗng thì sẽ tiến hành lấy một quân bài từ chồng thuận và tiếp tục đánh ra một con.

Tất cả những cửa đều sẽ đánh ra và ăn vào đến khi có bài tròn và có người thắng lợi. Nếu người nào bắt bài mà ù thì cả làng chung cái còn nếu ăn bài thì người đánh bài cho ù phải chung cái, người sót lại chung con. Chung cái thường thì bằng gấp đôi chung con.

4. Các dạng ù trong mạt chượt 

Khi đánh Mạt chược, chúng ta có rất nhiều dạng bài Ù.

• Ù muỗi: Không có phán, nếu 4 phu có phình và phỗng. Đây là kiểu ù nhỏ nhất.

• Ù phình: 4 phu cùng là phình sẽ ù 1 phán.

• Ù tui tui: 4 phu toàn phỗng sẽ ù 3 phán.

• Mủn cun: 14 quân đều là 1 hàng (6 phán).

• Toàn chữ: 14 quân đều là chữ (18 phán).

• Bất cầu: Không ăn của người khác, tự ù lấy (1 phán).

• Ù xuyên: Nếu bạn chờ 1 quân, phu và bốc được sẽ tính thêm 1 phán.

• Ù khản khản: Không ăn của người mà bốc lên 4 phu toàn phỗng.

• Ù Thập Tam Thái Bảo: Đủ 13 quân nhất, cửu, tài phao (13 phán).

• Ù Đại Tam Nguyên: 3 phu là 3 phỗng có Trung Phát Bạch (9 phán).

• Ù Tiểu Tam Nguyên: 2 phu là 2 phỗng có Trung Phát Bạch. Số bài còn lại là một đôi Trung Phát Bạch (6 phán).

• Ù Đại Tứ Hí: 4 phu toàn phỗng Đông, Nam, Tây, Bắc (36 phán).

• Ù Tiểu Tứ Hí: 3 phu là phỗng của Đông, Nam, Tây, Bắc. Quân bài còn lại là 1 đôi mắt (24 phán).

5. Cách tính điểm khi chơi mạt chượt 

Khi chơi Mạt chược, phán là đơn vị tính điểm.

• 0 phán: Một ván Mạt chược ù 1 cách vừa vặn.

• 1 phán: Sở 4 xuyên trong ván bài; tự bốc để ù; Hoa trùng số chỗ ngồi; sở hữu Chiếu/Phỗng cùng cửa;…

• 2 phán: Bài ù với đặc điểm: 4 Hoa cùng loại; ù khi bốc quân cuối, Chiếu/Phỗng cùng cửa và gió.

• 3 phán: Bài ù có 3 phỗng gió, 3 phỗng rồng; ù cùng loại 1 hàng.

• 6 phán: Bài ù có 4 phỗng gió tiểu tứ hỷ; tự ù khi bốc toàn phỗng.

• 8 phán: Bài ù có 4 phỗng gió đại tứ hỷ, tự ù khi bốc và bài trên tay chỉ có gió, rồng.

6. Luật Phạt trong Mạt chượt 

Trong Mạt chược gồm có 3 luật phạt cụ thể như sau:

• Ù nhầm: Phạt 32 - 64 điểm. Ngoài ra người đó phải chung tiền cả làng.

• Chín quân báo: Người ăn 9 quân cùng hàng phải báo cả làng. Nếu đánh ra quân cùng hàng phải chung tiền.

• Ù chạy: Người chơi ù trên 3 phán xấp. Nếu bị phát hiện, không được ù mà phải đánh tiếp.

Kết luận

Mạt chược không chỉ là một trò chơi giải trí phổ biến mà còn là một phần quan trọng trong văn hóa của nhiều quốc gia, đặc biệt là ở châu Á. Với lịch sử lâu đời và sự phát triển phong phú, Mạt chược đã trở thành một biểu tượng của trí tuệ và văn hóa truyền thống. Mỗi người chơi, dù là người mới bắt đầu hay là người chơi lâu năm, đều có thể tìm thấy niềm vui và sự hấp dẫn của trò chơi này, đồng thời cảm nhận được nét đẹp tinh tế của nền văn hóa Trung Quốc qua từng quân bài.

Qua bài viết này, CGE muốn đem tới cho mọi người thêm nhiều kiến thức về văn hóa của Trung Quốc. Nếu có bất kỳ câu hỏi hoặc nhu cầu hỗ trợ gì, đừng ngần ngại liên hệ ngay với CGE nhé!

XEM THÊM

Tứ đại truyền thuyết dân gian Trung Quốc

Tứ Linh trong văn hóa Trung Quốc

Văn hóa trên bàn ăn của người Trung Quốc