LỄ LẠP BÁT Ở TRUNG QUỐC: NÉT VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG TRƯỚC THỀM NĂM MỚI

Người Trung Quốc có câu: “Qua Lễ Lạp Bát là sẽ đến năm mới”. Bởi vậy, từ ngày mùng 8 tháng Chạp, không khí chuẩn bị Tết Âm lịch đã rộn ràng khắp nơi. Hãy cùng CGE khám phá Lễ Lạp Bát ở Trung Quốc - một ngày lễ vừa mang dấu ấn Phật giáo, vừa gắn liền với đời sống văn hóa dân gian.

Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Lễ Lạp Bát

Nguồn gốc ngày Lễ Lạp Bát

Lễ Lạp Bát (腊八节 /Laba Jie/) diễn ra vào mùng 8 tháng 12 âm lịch, còn gọi là tháng Lạp Nguyệt (腊月/Làyuè/). Ở Việt Nam, tháng này thường được gọi là tháng Chạp. Chính vì vậy, ngày mùng 8 tháng Chạp được xem là Lễ Lạp Bát. Một số vùng khác gọi là Lễ Lạp Nhật (腊日/Làrì/).

Lễ Laba hay còn được gọi là Lễ Phật Thành Đạo (佛成道节/Fó Chéngdào Jié/), dùng để tưởng nhớ sự thành đạo của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Theo truyền thuyết, trong thời gian tu khổ hạnh, Ngài nhiều ngày liền không ăn uống nên kiệt sức. Lúc đó, một cô gái chăn cừu đã dâng Ngài bát cháo đậu, giúp Ngài hồi phục. Sau khi ăn bát cháo, Ngài tiếp tục hành trình và đạt được sự giác ngộ dưới cây Bồ đề, trở thành Đức Phật trong ngày thứ tám của tháng Âm lịch cuối cùng, tức mùng 8 tháng Chạp. 

Từ đó, vào dịp này, các chùa chiền thường nấu cháo đậu (cháo Laba) vào đêm hôm trước và làm lễ cúng Phật vào ngày hôm sau, vừa để tưởng niệm, vừa để cầu phúc lành.

Ý nghĩa ngày Lễ Lạp Bát

Ban đầu, Lễ Lạp Bát mang ý nghĩa tôn giáo, là dịp để bày tỏ lòng tri ân và sự thành kính đối với Đức Phật. Theo thời gian, lễ hội không chỉ gói gọn trong phạm vi tôn giáo mà dần trở thành một phong tục dân gian, báo hiệu mùa xuân và năm mới đang đến gần.

Người xưa quan niệm rằng, việc ăn mừng Lễ Laba chính là lời nhắc nhở mỗi người chuẩn bị cho Tết: dọn dẹp nhà cửa, sắm sửa đầy đủ và quan trọng nhất là thu xếp trở về quê hương, đoàn tụ bên gia đình.

Đặc biệt, tập tục này được duy trì rộng rãi ở miền Bắc Trung Quốc, trong khi miền Nam ít phổ biến hơn. Sự khác biệt ấy không chỉ cho thấy sự phong phú của văn hóa truyền thống, mà còn phản ánh tính đa dạng và bản sắc riêng của từng vùng miền trong một quốc gia rộng lớn.

Món ăn trong ngày Lễ Lạp Bát

Cháo Lạp Bát/Cháo Laba: 腊八粥 /là bā zhōu/

Món ăn chính của người Trung Quốc vào ngày lễ Lạp Bát là cháo Laba (腊八粥）còn được gọi là “Cháo Thất Bảo Ngũ Vị”. Ngoài ra còn có tên gọi là “Cháo Phật” vì người ta cho rằng ăn cháo Laba vào có thể được Phật phù hộ, có thể mang lại cho mọi người may mắn, của cải và sự bội thu trong năm mới.

Cháo Laba là món ăn bổ dưỡng, có vị ngọt thanh. Ban đầu món cháo này chỉ được nấu từ gạo và đậu đỏ, về sau được biến tấu theo từng vùng với nhiều nguyên liệu như hạt sen, táo đỏ, long nhãn, nho khô, đậu phộng, quả hạch… Vào tối mùng 7 tháng Chạp, người dân chuẩn bị nguyên liệu, ngâm rửa sạch, rồi nấu liu riu suốt đêm để sáng mùng 8 có nồi cháo thơm dẻo, dâng cúng và cùng nhau thưởng thức.

Tỏi Laba

Ngoài việc nấu cháo Laba, vào mùng 8 tháng Chạp, người dân Trung Quốc ở hầu hết các khu vực miền Bắc còn có tập tục ngâm giấm với tỏi, món ăn này được gọi là “tỏi Laba” (腊八蒜).

Vào dịp này, người dân thường bóc vỏ tỏi, cho vào hũ thủy tinh rồi đổ giấm gạo ngập kín và đậy nắp lại, để nơi thoáng mát. Sau thời gian ngâm, tỏi sẽ chuyển sang màu xanh đẹp mắt, còn giấm có màu đỏ nâu. Món tỏi ngâm chua thanh, giòn ngon không chỉ làm bữa cơm thêm hấp dẫn mà còn gợi không khí sum vầy, ấm cúng trong gia đình ngày Tết.

Đậu phụ Laba

Đậu phụ Laba (喇叭豆腐) là món ăn dân gian truyền thống nổi tiếng ở huyện Y, tỉnh An Huy (Trung Quốc). Vào ngày mùng 8 tháng Chạp, hầu như gia đình nào cũng làm loại đậu phụ đặc biệt này. Người dân thường chọn đậu tương ngon, ép thành đậu phụ, sau đó thoa nước muối và đem phơi dưới nắng nhẹ. Để tăng hương vị, họ còn cho thêm các nguyên liệu phụ như tôm khô. Nhờ cách chế biến này, đậu phụ có thể phơi đến vài tháng mà không hỏng, vẫn giữ được mùi vị đặc trưng.

Khi dùng để đãi khách, đậu phụ Laba thường được cắt tỉa thành nhiều hình dạng đẹp mắt như hoa lá hay con vật. Sau đó, người ta rưới thêm dầu mè, trộn cùng hành, gừng, tỏi để tạo nên món ăn dân dã nhưng không kém phần tinh tế, vừa ngon miệng vừa thể hiện sự khéo léo trong ẩm thực truyền thống.

Mì Laba

Mì Laba (喇叭面) là món ăn đặc trưng trong ngày Lạp Bát, phổ biến ở nhiều vùng Trung Quốc, đặc biệt là tại Quan Trung, tỉnh Thiểm Tây. Thay vì ăn cháo Laba, người dân nơi đây thường chuẩn bị nguyên liệu từ trước để sáng mùng 8 tháng Chạp, cả gia đình cùng quây quần thưởng thức bát mì nóng hổi, mang đậm hương vị truyền thống.

Nguyên liệu chính gồm mì sợi và các loại đậu, trong đó đậu đỏ là thành phần đặc trưng. Đậu đỏ được ngâm từ đêm hôm trước rồi nấu chín với lửa nhỏ, trong khi mì được luộc riêng với lửa vừa. Khi mì chín, người ta phi hành lá trong dầu nóng rồi rưới vào, tạo nên hương vị thơm ngon, giản dị nhưng đậm đà, mang ý nghĩa ấm cúng ngày sum họp.

Phần kết

Lễ Lạp Bát là ngày lễ truyền thống mang đậm văn hóa và tín ngưỡng Phật giáo, gắn liền với đời sống dân gian. Qua các món ăn như cháo Lạp Bát, tỏi Laba hay mì Laba, người Trung Quốc gửi gắm ước vọng may mắn, sức khỏe và sum vầy bên gia đình. Dù thời hiện đại có nhiều thay đổi, Lễ Lạp Bát vẫn là dịp nhắc nhở con người trân trọng gia đình, truyền thống và khởi đầu năm mới đầy hy vọng.

XEM THÊM

CÁCH HỌC TIẾNG TRUNG HIỆU QUẢ